Bütün maddeler atomlardan oluşmuştur. Atomlar ise artı yüklü protonların ve yüksük nötronların bulunduğu çekirdek ile çekirdek etrafında dönen eksi yüklü elektronlardan oluşur. Ayrıca çekirdek ve elektronlar kendi etraflarında dönerler. Yüklü parçacıkların hareketleri magnetik alanın oluşmasını sağlar. Bu nedenle atomlardaki yüklü parçacıkların hareketi zayıf magnetik alanlar oluşturur.

İşte mıknatısın çekme veya itme gücüne sahip olması atomlarında oluşan bu zayıf magnetik alanlardır. Peki her maddenin atomlarında magnetik alanlar oluşuyorsa neden bütün maddeler mıknatıs özelliği göstermez? Bunun nedeni atomlarda oluşan magnetik alanların yönüdür. Mıknatıs özelliği gösteren maddelerin atomlarındaki magnetik alanlar aynı yöne doğru hizalanmıştır. Diğer maddelerde ise düzenli bir hizalanma yoktur.

Toplam magnetik alanın büyüklüğü aynı yöndeki magnetik alanların toplamıdır. Bu nedenle mıknatıs özelliği gösteren maddelerde toplam magnetik alan büyüktür. Bu da mıknatısın diğer maddeleri etkileyecek kadar büyük bir magnetik alana sahip olmasını sağlar.

Mıknatıs neden sadece bazı metalleri çeker?

Mıknatısın etkilediği yani "magnetik" olarak isimlendirilen 3 doğal metal vardır. Bunlar demir, kobalt ve nikeldir. Bu maddelere bir mıknatıs yaklaştırıldığında ya da magnetik bir alana sokulduklarında atomlardaki magnetik alanlar aynı yöne doğru hizalanır ve bu metaller de büyük bir magnetik alana sahip olarak mıknatıs özelliği göstermeye başlarlar. İki güçlü magnetik alan da birbirini etkileyecek güçtedir. Bizler bu iki magnetik alan etkileşimini mıknatısın yaklaştırılan metalleri çekmesi olarak yorumlarız. Mıknatıs veya magnetik alan bu metallerden uzaklaştırıldığında ise metallerdeki magnetik alan yönleri zamanla hizalanmalarını kaybederler. Bu nedenle örneğin mıknatıs yaklaştırılan bir demir parçası mıknatıs uzaklaştırıldıktan sonra bile geçici olarak mıknatıs gibi davranarak diğer demir parçacıklarını çeker. Fakat bir müddet sonra bu özelliğini kaybeder. Ayrıca yüksek ısı da magnetik hizalanma yönlerinin bozulmasına neden olur. Yüksek sıcaklığa ısıtılmış bir demir parçasını mıknatıs çekmez, çünkü etkileşime geçeceği bir magnetik alan oluşmaz.

Bu makalede anlattıklarım magnetizmin bir türü olan ferromagnetizm olarak isimlendirilen konunun parçasıdır. Ferromagnetizm yanında paramagnetizm ve diamagnetizm denilen farklı magnetizm konuları da bulunmaktadır. Bu konuları da sonraki makalemizde inceleyeceğiz.