Sihirli Fasulyeler
Yükleniyor...
Akım Savaşları - Edison Teslaya Karşı
 Bilim   3353   29.07.18   25.11.18   0
teslavsedison.jpg

Edison yüzlerce icadı olan büyük bir bilimadamıydı. Fakat her icadının getirisini özenle hesaplar, para kazandırmayacak fikirleri araştırmazdı. İcatlarının geleceği hakkında derin düşüncelere dalar, geleceğini parlak görmediği icatlarını geliştirmezdi. Gramafonun atası olan fonograf bu icatlarından birisidir. Bu açıdan Edison için hem bir bilimadı hem de bir iş adamıydı diyebiliriz. Edison icatları sayesinde çok para kazanmış, şirketler açmış ve dünyaca ünlü bir şirket olan General Elektrik'in kurucularından olmuştur. Böylece çalışma ve araştırmaları için gerekli desteği de sağlamıştır.

  Tesla vs Edison  

Tesla ise icatlarını insanlık için yapan bir bilimadamıydı. Yüzlerce icadına patent almamış, tüm insanlığın özgürce kullanmısını istemiştir. Bu nedenle de araştırmalarına kaynak bulmada oldukça zorlanmıştır. Tesla'nın en büyük hayali dünyaya bedava elektrik enerjisi sağlayacak bir sistem geliştirmekti. Ayrıca kablosuz elektrik transferinde başarılı deneyler yapmıştır. Tesla hiçbir bağlantısı olmayan ve enerji kaynağından uzakta bulunan farklı türlerdeki ampülleri yakmayı başarmıştır. Fakat bu çalışmasını ticari bir ürüne dönüştürememiştir.

  Tesla vs Edison  

Edison ve Tesla'nın ilk karşılaşması 1885 yılında gerçekleşmiştir. Tesla o yıllarda Edison'un Paris'teki şirketinde mühendis olarak çalışmaktaydı. Edison sürekli adını duyduğu bu başarılı mühendisi Amerika'ya davet etti. Edison Tesla'dan doğru akım sisteminde yaşanan bazı sorunları çözmesini istedi. Sorunları kısa zamanda çözmesi durumunda 50.000 dolar'lık bir ödül de vaat etti. Elbetteki Tesla sorun ve arızaları çok kısa bir süre içinde çözdü. Fakat Edison söz verdiği 50.000 dolar ödülü Tesla'ya vermedi. Sadece maaşına 10 dolarlık bir zam yapabileceğini söyledi. Bunun üzerine Tesla işinden ayrılarak kendi çalışmalarına yoğunlaştı ve sonuçta alternatif akım motorunu geliştirerek patentini aldı.

 

Edison geliştirdiği doğru akımı üretmek için buharlı motorlardan yararlanmaktaydı. Doğru akımı tüm dünyaya yaymak isteyen Edison yüzlerce buharlı motor satın aldı. Fakat Edison'un sisteminde büyük bir sorun vardı. Buharlı motorlardan uzaklaştıkça elektrik kaybı artıyor ve motorlardan 2 km uzağa elektrik gönderilemiyordu. Yani tüm müşterilerin elektrik santrallerine en fazla 2 km uzaklıkta olması gerekiyordu. Bu da pek mümkün gözükmüyordu. Dahası Edison'un bu soruna karşı hiç bir çözüm fikri yoktu.

  Tesla vs Edison  

Tesla ise bu soruna çoktan bir çözüm üretmişti. Joule ve Ohm yasaları elektrikteki akım, direnç, güç ve volt arasındaki ilişkiyi açıklayan yasalardır. Tesla, Joule yasasının Edison'un sorununu açıkça gösterdiğini farketti.

 
Joule Yasası
P = I2 x R
Güç = Akımın Karesi x Direnç

Ohm Yasası
V = I x R
Volt = Akım x Direnç
 

Şebekedeki güç kayıpları akımın karesi ile orantılıydı. Düşük akım çok daha az kayıp anlamına gelmekteydi. Tesla, Joule ve Ohm yasalarını birleştirerek güç kaybına kesin bir çözüm buldu.

 
P = I x V
Güç = Akım x Volt
 

Bu formül volt ve akımı değiştirerek aynı miktarda güç elde edilebileceğini gösteriyordu. Örneğin 10 Volt ve 100 Amperlik bir akım ile 500 Volt ve 2 Amperlik akım aynı miktarda güç üretiyordu.

 
P = I x V
P = 10 x 100 = 1000 Watt
P = 2 x 500 = 1000 Watt
 

Tesla kayıpları azaltmak için düşük akım ve yeterli güç elde etmek için de yüksek voltaj kullanımının kayıpları en aza indireceğini gördü.

 

Edison'un da bu durumun farkına varması uzun sürmedi. Fakat santrallerden çıkan yüksek voltajı ev ve iş yerlerine gönderirken nasıl düşük voltaja çevireceğini bilmiyordu. Tesla bu sorunu da çözmüştü. Bu çözüm trafoydu. Trafo yüksek voltajı düşük voltaja çeviren bir cihazdı. Tesla tasarladığı trafonun patentini de aldı. Ayrıca trafo sadece Tesla'nın geliştirdiği alternatif akım sisteminde çalışmaktaydı. Tesla için artık hiç bir engel kalmamıştı. Alternatif akım bütün dünyaya açılmaya hazırdı.

  Tesla vs Edison  

Tesla'nın patentini ve başarısını öğrenen Edison geliştirdiği doğru akım için hiç bir çözüm üretemedi ve ortakları ile birlikte alternatif akıma karşı büyük bir karalama kampanyası başlattı. Bu kampanyada alternatif akımın yüksek voltajından dolayı çok tehlikeli ve kullanılamaz bir enerji olduğu gösterilmeye çalışıldı. Bu uğurda sokaklarda hayvanlar alternatif akım verilerek öldürüldü. Edison ve ortaklarının girişimi ile alternatif akım ile çalışan ilk elektrikli sandalye üretildi ve bir mahkum infaz edildi. Hayvan infazları şehir şehir gerçekleştirilerek büyük kitlelere ulaştırıldı.

  Tesla vs Edison  

Halk alternatif akımın kullanılmayacak kadar tehlikeli bir enerji olduğunu düşünmeye başlamışken, 1893 yılında alternatif akımın kendini ispatlama şansı ortaya çıktı. Tesla'nın ortağı olduğu Westinghouse şirketi Chicago'da yapılacak olan büyük bir fuar için elektrik sağlama ihalesini kazandı. Fuarda herşey yolunda gitti. Gece geç saatlere kadar gönderilen elektrik ile fuar alanı ışıl ışıl parlayarak, çok uzaklardan bile görülebildi. Bu başarı alternatif akıma karşı yapılan karalama kampanyasının unutulmasını sağladı.

  Tesla vs Edison  

Bu başarıdan sonra alternatif akım dünyanın pek çok yerinden teklif almaya başladı. Edison ise son çare olarak patentine sahip ampülün alternatif akım sistemlerinde kullanılmasını yasaklattı. Fakat Tesla ve ortakları farklı bir ampül geliştirerek Edison'un son çabalarını da boşa çıkardı. Böylece alternatif akım tüm dünyaya yayılarak günümüze kadar geldi.

 

Böylece akım savaşları sona erdi. Edison ve ortaklarının bütün engellemelerine rağmen Tesla'nın dehası, alternatif akımın doğru akıma karşı büyük bir zafer kazanmasını sağladı.

 

Edison son günlerinde Tesla'ya karşı davranışlarından, karalama kampanyasından ve söz verdiği 50.000 dolarlık ödülü Tesla'ya vermediği için oldukça pişman olduğunu itiraf etmiştir.

 

Alternatif akım ve doğru akım farklarına buradan ulaşabilirsiniz.

 

Konuyla ilgili videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz.

 
 

 

 Konuyu geliştirmemize yardımcı ol, konuyu değerlendir.
 İlk Sen Değerlendir

 

 Bu konuyu paylaş

 

 Yorum yaz, soru sor, geliştirme öner
E-Posta adresiniz yayınlanmayacak.

 

 İlk Yorumu Sen Yap