Grafiklerle Nasıl Kandırılıyoruz
Grafikler, şirketlerden, siyasi partilere, havayolu firmalarından, hastanelere, okullardan, hava durumu tahminlerine kadar pek çok alanda, var olan bir durumu daha kolay anlamak ve karar vermek için kullanılan araçlardır. Grafikler genellikle bilimsel verilere ve ölçümlere dayandığı için güvenilir olarak değerlendirilir. Fakat bazı yöntemler ile rakam veya ölçümler değiştirilmeden grafiğin anlattığı hikaye kasten tamamen farklı gösterilebilir. Bu makalemde kullanılan bazı yöntemler ile grafiklerin nasıl farklı gösterildiklerinden bahsetmek istiyorum.
Öncelikle istatistiksel verilerin nasıl farklı gösterildiğini anlattığım Simpson Paradoksu isimli makaleme buradan ulaşabilirsiniz.
İlk olarak basit bir grafikten başlayalım. Aşağıda Chevrolet firmasının 1992 yılındaki reklamını görebilirsiniz. Reklamda arazi arabalarının satış yüzdeleri verilmiş ve Chevrolet markasının ilk sırada olduğu vurgulanıyor.
Grafiği detaylı ve dikkatli incelemezseniz, chevrolet markasının satış oranlarının diğer markalarının satış oranlarından bir hayli fazla olduğunu, hatta toyota markasının iki katı olduğunu düşünebilirsiniz. Zaten yapılmak istenen de sanırım bu şekilde düşünmemiz. Reklamda "Büyük bir çoğunluk Chevrolet'i tercih ediyor" mesajı verilmiş. Fakat grafiğin Y eksenine baktığımızda başlangıç noktasının sıfır olmadığını, 95 olduğunu görürüz. Yani grafikte sadece yüzde beşlik bir kısım gösterilmiştir. Bunun anlamı da bu alanın büyütülmüş olduğudur. Bu yüzden ilk bakışta satış oranlarının birbirinden çok farklı olduğunu düşünürüz. Eğer grafiğin Y eksenini sıfırdan başlatırsak, aşağıdaki grafiği elde ederiz.
Gördüğünüz gibi bu grafiğe bakarsak markaların satış oranlarının neredeyse aynı olduğunu söyleriz. İlk grafikte gösterildiği gibi Chevrolet markasının diğer markalara göre gözle görülür bir üstünlüğü de bulunmuyor.
İkinci olarak çizgi grafiklere uygulanan ve "cherry picking (Vişne Toplama)" adı verilen yöntemi inceleyelim. Aşağıdaki grafikte bir yiyecek markasının Türkiye'deki tüketim miktarlarına bakalım.
Yine grafiğe ilk baktığımızda bu yiyecek markasının satışlarını bir yıl içinde inanılmaz bir şekilde 1 miyondan 27 milyona çıkardığını görebiliriz. Fakat grafiği dikkatle incelersek tarih kısmında hatalar olduğunu görürüz. Grafiğin hazırlanmasında zaman aralıkları farklı olarak alınmış. Ocak 2014 - Eylül 2014 tarihleri arasında 9 aylık bir zaman farkı varken, Eylül 2014 - Aralık 2015 arasında 15 aylık bir süre vardır. Normal olarak da 15 aylık satış miktarı 9 aydan çok daha fazladır. Grafik bu yüzden giderek artan bir satış grafiği görünümündedir. Satış miktarlarını aylara göre oluşturursak aşağıdaki grafiği elde ederiz.
Gördüğünüz gibi bu grafik bambaşka bir hikaye anlatıyor. Satış miktarlarında ilk grafikte olduğu gibi büyük bir başarı yakalanmamış.
Çizgi grafiklerinde en fazla kullanılan sonucu farklı gösterme yöntemine değindikten sonra sıkça kullanılan son yönteme göz atalım. Aşağıdaki grafikte Türkiye'deki bir beyaz eşya firmasının yıllık satış miktarlarını görebilirsiniz.
Grafikte satılan beyaz eşyaların yıllar içinde 2 milyondan 3.2 milyona çıktığı görülüyor. Fakat rakamlar yüzde olarak değil sayı olarak verilmiş. 1980'den 2010'a büyük miktarda nüfus artışı olmuş ve beyaz eşya alan kişi sayısı da artmıştır. Bu yüzden grafiğe baktığımızda sanki beyaz eşya satışlarında büyük bir başarı yakalanmış gibi düşünürüz. Fakat bu grafiğe yüzde olarak, yani nüfüsun yüzde kaçının bu eşyaları aldığını gösteren grafiğe bakarsak,
grafiğini elde ederiz. Gördüğünüz gibi yüzde beyaz eşya satış oranları, sayılar ile hazırlanmış satış grafiğinde olduğu gibi büyük bir başarıyı göstermiyor.
Pek çok firma ve özel kurum bu yöntemleri sıkça uyguluyor. Hiçbir rakam değiştirilmeden, doğru sonuçları farklı şekilde algılamamız sağlanıyor. Artık bir grafik gördüğümüzde nelere dikkat etmemiz gerektiğini biliyoruz.
- Yayın Süresi : 2575 Gün
- Konu Sayısı : 277 Bilim Konuları : 118 Teknoloji Konuları : 42 Web-Tasarım Konuları : 42 İlginçler Konuları : 63 Gezi Konuları : 12 En Popüler : Sonsuz İşlemleri 232721 Kere En Çok Yorum Alan : Logaritma Nedir, Ne İşe Yarar, Gerçek Hayatta Nerelerde Kullanılır? 19 Kere En Çok Değerlendirilen : Sonsuz İşlemleri 140 Kere
Satrançta Piyonun Geçerken Alması Kuralı (En Passant)
En passant kuralı nedir, ne zaman uygulanır...
Işık Hızında Bağıl Hız
Işık hızında giden cisimler için bağıl hız hesaplamaları...
Newton Karantinada Neler Yaptı?
Newtonun karantina günleri ve icatları...
Çamaşır Suyu Nedir? Nasıl Temizler?
Çamaşır suyunun yapısı, kullanım alanları ve dikkat edilmesi gerekenler...
Dünyanın Yaşını Nasıl Biliyoruz?
Dünyanın yaşını hesaplama yöntemleri...
Salgın Hastalık Dereceleri : Pandemik, Epidemik, Endemik, Sporadik
Pandemik, Epidemik, Endemik, Sporadik Nedir?
Kahve Günlükleri : Kahve Çekirdeği Kavurma Dereceleri
Hafif, orta, orta-koyu, koyu kavrulmuş kahve çekirdeklerinin özellikleri ve farkları...
Kahve Günlükleri : Kahve Demleme Yöntemleri
Kahve demleme yöntemleri ve farkları...
Kahve Günlükleri : Kahve Çeşitleri ve Ölçüleri
Popüler kahve çeşitleri ve ölçüleri...
Kahve Günlükleri : Arabica ve Robusta
Arabica ve Robusta kahve çekirdekleri ve farkları...
Sayıların Sınıflandırılması (Matematik)
Matematikte sayıların sınıflandırılması : Kompleks, Sanal, Gerçek, Doğal, Rasyonel, İrrasyonel...
Websiteniz İçin Bedava Güvenlik Sertifikası (SSL Sertifikası)
Tamamen bedava güvenlik sertifikası nasıl elde edilir, nasıl yüklenir?
Wi-Fi Şifresini Görme (Windows 7 - 10)
Programsız, kodsuz wifi şifresini görme yöntemi.
Kolay Ezberleme Yöntemi : Anımsatıcılar
Kolay ezberleme yöntemlerinden anımsatıcılar : Mnemotekni
Tarayıcılarda Ön Bellek İşlemleri (Normal Yükleme - Tam Yükleme - Ön Belleği Boşaltma)
Tarayıcılarda normal yükleme ve tam yükleme ne demektir, nasıl yapılır?
Takip, Reaksiyon, Fren ve Durma Mesafesi
Reaksiyon, fren, durma ve takip mesafesi nasıl hesaplanır, bilimsel detaylar.
Bilgisayarda Müzik Nasıl Yapılır?
Sadece bilgisayar programları kullanarak gerçekçi müzik nasıl oluşturulur?
Beden Kitle İndeksi Hesaplama ve Değerlendirme
Bu uygulama ile Vücut Kitle İndeksinizi hesaplayabilir ve sonucu değerlendirebilirsiniz.
Hidrojen Peroksit (H2O2) ve Özellikleri
Hidrojen peroksit nedir, sağlık açısından ne gibi etkileri vardır?
Photoshop'ta Ortalama İşlemleri
Photoshop'ta ortalama işlemleri nasıl yapılır?
Bu kısımdan sitemizdeki gelişmelerden haberdar olabilirsiniz.
- Abonelik Sistemi kaldırıldı. 11.03.2020
- Arama Motoru Google Özel Arama olarak değiştirildi. 15.10.2019
- Yıllık sunucu bakımı tamamlandı. 04.10.2019
- Konulara kaynaklar eklendi. 10.07.2019
- SSL sertifikası eklendi. 31.05.2019
Gitar çalmayı öğrenmek, yeteneğinizi geliştirmek, popüler tab ve akorlar için gitaregitim.net sitesini ziyaret etmeyi unutmayın.